Bożena Fabiani — новинки

„Rzym. Wędrówki z historią w tle” to bardzo osobista książka Bożeny Fabiani o mieście, w którym stale się coś rodziło, coś przekształcało, coś zapadało pod ziemię. To opowieść o osłoniętych tajemnicą dziejach najstarszych kościołów i innych zabytków, dziejach odczytywanych wciąż na nowo przed kolejne pokolenia badaczy. Spacerując po Wiecznym Mieście, trzeba patrzeć zarówno w górę, żeby nie przegapić na przykład uroczych kapliczek maryjnych na murach, jak i pod nogi, bo przeszłość w wielu miejscach zapadła się głęboko pod ziemię i trzeba za nią tam powędrować.
Rzym to miasto jedyne w swoim rodzaju; tu każdy kamień ma coś do powiedzenia – głazy pod stopami na via Appia sprzed dwóch tysięcy lat, czy niewiele od nich młodsze, niedawno zdjęte i wymienione na nowe, dachówki na bazylice Santa Maria Maggiore; ocalone dedykacje na pogańskich świątyniach i epitafia z katakumb; fasady bazylik i kardynalskich pałaców ze swymi herbami na frontonie, obficie zdobione wewnątrz; zwalone kolumny czy ukryte pod ziemią i mozolnie odkopywane pozostałości pierwszych kościołów. Niemal na każdej ulicy jest kościół, w którym można znaleźć coś ciekawego. To niewyczerpana kopalnia. Życia nie starczy na obejrzenie tego wszystkiego, nawet gdyby się tam urodzić, stale mieszkać, być archeologiem i mieć wstęp do podziemi i do skarbów sztuki w prywatnych apartamentach.
Autorka oprowadza czytelników po Rzymie, przedstawiając wybrane epizody z dziejów miasta: od narodzin chrześcijaństwa do baroku, całkiem wyjątkowo sięgając nieco głębiej w czasy starożytne. Kładzie nacisk na zabytki wczesnochrześcijańskie, by powiązać je z okolicznościami narodzin chrześcijaństwa, a następnie pokazać ich późniejsze losy, opisując Rzym papieży. Opowieść kończy na wieku XVII – trzy ostatnie rozdziały książki są poświęcone Rzymowi doby baroku. Bożena Fabiani nasyca tekst rozmaitymi szczegółami dotyczącymi mody, obyczajów, malarzy, przestępstw i egzekucji. Dzięki temu pokazuje życie miasta z bliska, objaśnia okoliczności, w jakich powstało to wszystko, co po wiekach trafiło do przewodników.

Bożena Fabiani sięga do tradycji mitologicznej w europejskiej sztuce nowożytnej. Przybliża dorobek kultury klasycznej na przykładach malarstwa, a niekiedy także rzeźby. Pokazuje trwałość tradycji, ciągłość wątków, które trafiły do sztuki głównie w okresie renesansu i zadomowiły się w niej na kilka następnych wieków. Wszystko po to, by ocalić choć cząstkę światowego dorobku malarstwa – bez znajomości mitologii nie można bowiem zrozumieć tysięcy obrazów wchodzących w skład kanonu sztuki europejskiej. Jak pisze autorka: „Wyobraźnię Greków i Rzymian zaludniały tłumy najrozmaitszych duchów – dobrych i złych – bóstw, bogów, półbogów, nimf, a wszystkie te istoty były w przekonaniu większości ówczesnych realne i należało żyć z nimi w zgodzie.
Mitologia, przekazywana przez wieki z pokolenia na pokolenie, stała się żywą częścią religii i egzystencji tych ludzi. Kiedy dziś bierzemy do ręki mity greckie i rzymskie, traktujemy je jak każdy inny wyraz literatury pięknej, a naukowiec dodatkowo widzi w nich źródło historyczne. Ale dla starożytnych Greków i Rzymian opowieści o bogach zawarte w tych dziełach były czymś więcej niż literaturą, stanowiły w pewnym sensie wyznanie wiary. Poznawali je już jako dzieci podczas wysłuchiwania opowieści – Homera i innych autorów recytowano przecież na placach – a także podczas świątynnych uroczystości, które były ważną częścią ich religii”.
Autorka omawia te mity, którymi malarze inspirowali się chętnie i często, takie jak opowieść o Pigmalionie, królu Cypru, i jego ukochanej Galatei. Niekiedy także sięga do tych mniej znanych opowieści, do których możemy zaliczyć historię pięknej królewny Atalanty, która wzbraniała się przed zamążpójściem, a dla konkurentów do swej ręki wymyśliła okrutne zawody.
Bożena Fabiani skupia się na objaśnieniu tego, co przedstawiają dzieła, jednak nie pomija także samych artystów, którzy je tworzyli. Przypomina mniej znane fakty z życia malarzy, na przykład Jusepe de Ribery, rodowitego Hiszpana i syna szewca. Artysta osiadł w Neapolu, po czym postanowił nie dopuszczać na tamten teren żadnych „obcych”. Niedawno jeszcze sam przybysz, razem z pewnym malarzem Grekiem o nazwisku Belisario Corenzio oraz Neapolitańczykiem Gianbattistą Carracciolem założyli groźną organizację, tak zwaną Kabałę neapolitańską, która czynnie i bardzo skutecznie torpedowała artystyczne wysiłki innych malarzy. Doprowadzili na przykład do katastrofy statku wynajętego przez zakonników dozorujących prace budowlane przy katedrze, którym płynęli malarze z Bolonii, ale… nie dopłynęli.
Poza śledzeniem tradycji mitologicznej w sztuce nowożytnej autorka opowiada także o zabytkach pompejańskich oraz kulturze antycznej na wyspie Capri – rozdziały im poświęcone mogą posłużyć czytelnikom jako krótkie przewodniki po tych miejscach. Przewodnik po Pompejach może być przydatny zwłaszcza teraz, gdy Włosi nie pozwalają cudzoziemcom oprowadzać swoich grup po wykopaliskach. Opowieść o Capri jest zaś znakomitym przykładem zjawiska przeciwnego do dbałości o tradycję, jakie się widzi w Pompejach, mianowicie ilustruje bezpardonową zagładę antyku dokonaną przez… mieszkańców Capri.
Epilog autorka poświęca wspomnieniu zmarłego niedawno Igora Mitoraja, zakochanego w antyku polskiego rzeźbiarza światowej sławy, który zaszczycił Bożenę Fabiani swoją przyjaźnią i przekonał do rzeźby współczesnej, tej czerpiącej piękno z odległej przeszłości. Jego dzieło wspaniale prezentuje się na tle ruin Pompejów, gdzie wiosną 2016 roku otwarto wielką wystawę Mitoraja, o której marzył, a której nie doczekał za życia.

Kto malował Stwórcę więcej niż śmiało, bo bardzo dosłownie wedle anatomii człowieczej?
Dlaczego w XV wieku podjęcie tematyki „rozbieranej” było możliwe tylko pod pretekstem ilustrowania Biblii? W jaki sposób obrazowanie grzechu pierwszych rodziców stało się szkołą malowania aktu?
Czy artyści zawsze malowali arkę Noego zgodnie z ówczesną wiedzą przyrodniczą? Dlaczego, już po odkryciach Kolumba, na płótnie XVI-wiecznego twórcy, obok słoni, żyraf czy tygrysów widzimy też latające smoki?
Czy na obrazie Wieża Babel Pietera Bruegla, oglądanym nawet z bliska, dostrzeżemy szczegóły, rozpoznamy, czym są plamki, punkciki, kreseczki? I jak to możliwe, że dzieło niderlandzkiego mistrza ożywa dopiero dzięki komputerowemu powiększeniu, a nie bezpośredniemu oglądowi?
Po czterech tomach Gawęd o sztuce oraz komplementarnym wobec nich tomie Gawędy o sztuce sakralnej Bożena Fabiani skupia się na tradycji starotestamentowej w sztuce europejskiej. Tam podstawą opowieści stały się epizody ewangeliczne zapisane w Nowym Testamencie, tym razem autorka sięga jeszcze głębiej, do korzeni sztuki religijnej, do dzieł inspirowanych Starym Testamentem. Pokazuje trwałość tradycji, ciągłość wątków, które przewijają się przez malarstwo i rzeźbę do początku XX wieku, a czasem nawet sięgają współczesności. Opisuje wybrane tematy zaczerpnięte z Biblii, skupiając się nie tylko na objaśnieniu tego, co przedstawiają dzieła, lecz także na życiu tych, którzy je tworzyli.

Bożena Fabiani, jak zwykle, wciąga czytelnika bez reszty w swoją opowieść: pisze z werwą, podąża śladami wielkich mistrzów, nie zapominając przy tym o dziełach. O malarzach opowiada tak, jakby byli jej dobrymi znajomymi. Pokazuje, jak patrzeć na ich dzieła, wyjaśnia ukryty sens obrazów, zastanawia się, czy talent i charakter idą w parze, czy artysta był swobodny w twórczości i czy był szczęśliwy w życiu. Główną ideą książki jest pokazanie i objaśnienie obrazów o tematyce ewangelicznej. Jak pisze profesor Fabiani: „Malarstwo sakralne, jak wiadomo, stanowi ogromną większość ocalonych dzieł sztuki, niekiedy prawdziwych skarbów kultury, ale żeby je docenić i zachować dla przyszłych pokoleń, trzeba umieć je odczytać”.

Swoim pasjonującym i przystępnym stylem Bożena Fabiani opisuje dwór Wazów w Warszawie, na pierwszym planie przedstawiając kolejnych królów z polskiej odnogi tej dynastii (Zygmunta III, Władysława IV i Jana Kazimierza), królowe, dzieci królewskie i innych członków rodziny panującego. Ciekawie przedstawia także różne aspekty życia codziennego na dworze, m.in.: obyczaje, kuchnię, modę, święta, choroby i okresy żałoby. Osobno prezentuje funkcjonowanie fraucymeru i dworu królewiczów. W swój wywód wplata interesujące anegdoty oraz fascynujące historie towarzyszące jej przy prowadzonych kwerendach archiwalnych i innych badaniach dziejów polskich Wazów.

Bożena Fabiani, historyk, pedagog i popularyzatorka historii kultury, wprowadza nas w czasy i świat ludzi sztuki od mistrzów mozaiki bizantyńskiej do Salvadora Dali i opowiada o nich tak, jakby to byli jej dobrzy znajomi. Pokazuje jak patrzeć na ich dzieła, wyjaśnia ukryty sens obrazów, zastanawia się, czy talent i charakter idą w parze, czy artysta był swobodny w swej twórczości i czy był szczęśliwy w życiu... Bogactwo materiału jest imponujące! Autorka pisze przy tym z taką werwą, że bez reszty wciąga czytelnika w swoją opowieść. I chociaż gawędy te dotyczą tylko wybranych i ulubionych artystów autorki, to niewątpliwie mogą zachęcić czytelnika do podjęcia dalszych poszukiwań na własną rękę.

Dla wiernych Słuchaczy swoich audycji w radiowej Dwójce i dla nowych fanów, dla miłośników sztuki Autorka nagrała ten zbiór gawęd, w których opowiada o najsłynniejszych artystach włoskich doby renesansu: Michale Aniele, Rafaelu, Tycjanie, Tintoretcie, Lavinii Fontanie i innych.

Zapraszamy Czytelnika do odbycia pasjonującej podróży do Włoch doby renesansu. Podążymy śladami bohaterów Żywotów Giorgio Vasariego, poznamy prywatne życie wielkich mistrzów i ich mecenasów. Nie będziemy stronić od anegdot oczywiście nie zapomnimy o ich dziełach, na które spojrzymy przez pryzmat biografii twórców. Bogactwo materiału jest imponujące! Autorka pisze przy tym z taką werwą, że bez reszty wciąga Czytelnika w swoją opowieść. I chociaż gawędy te dotyczą tylko wybranych i ulubionych artystów Autorki, to niewątpliwie mogą zachęcić Czytelnika do podjęcia dalszych poszukiwań na własną rękę.

Bożena Fabiani, historyk, pedagog i popularyzatorka historii kultury, wprowadza nas w czasy i świat ludzi, którzy w XVII wieku tworzyli sztukę. Wskrzesza zabijakę Caravaggia, nieokrzesanego Gentileschiego, czarodzieja światła Rembrandta i opowiada o nich tak, jakby to byli jej dobrzy znajomi. Pokazuje, jak patrzeć na ich dzieła, wyjaśnia ukryty sens obrazów, zastanawia się, czy talent i charakter idą w parze, czy artysta był swobodny w swej twórczości i czy był szczęśliwy w życiu...
Bogactwo materiału jest imponujące! Autorka pisze przy tym z taką werwą, że bez reszty wciąga czytelnika w swoją opowieść. I chociaż gawędy te dotyczą tylko wybranych i ulubionych artystów autorki, to niewątpliwie mogą zachęcić czytelnika do podjęcia dalszych poszukiwań na własną rękę.