Рецензии на книги — Анка Упала

Вельмі, вельмі павесяліла кніжуля гэта. Без пафасу ды ліцця усялякіх вадкасцей .Аба ўсім ды ні аб чым. Але ж ўсё роўна цікава і незвычайна.

Буквально на днях вышла книга Анки Упалы «На заснежаны востраў», и книга, на мой взгляд, просто отличная.

Это моя любимая история, когда невротичный наблюдатель попадает в непривычные и неуютные для себя обстоятельства, где ощущает себя буквально конём в пальто, среди таких же коней только других мастей. Алена очень хорошая наблюдательница как физического так и метафизического, и не менее хорошая писательница, потому текст получился безумно интересным, я не мог оторваться даже ночью.

Книга продолжает современную тенденцию сращивания фикшна и нон-фикшна. Такой сюжет как «героиня приезжает учиться в Швецию сначала в первый семестр, а потом во второй и наблюдает за собой и миром вокруг» теоретически может так или иначе записать любой, но книга из этого получится только у писателя.

Когда-то на…

Мы с автором этой книги одногодки (если точнее, между нами всего два дня разницы), тезки и из одного города. На самом деле, лицо ее мне кажется смутно знакомым - кажется, мы учились в одном лицее. И рассказывает она о своем опыте пребывания в Скандинавии (Швеции). Ну, вы поняли, я никак не могла пройти мимо. ;)

Лирическая героиня мне тоже оказалась близка. Эта вечная неуверенность, ощущение собственной неуместности, инаковости... Разве они географическим положением определяются? Есть в белорусском языке такое непереводимое слово "нягеглы" - неуместный, неуклюжий, нескладный. Вот эти вечные переживания по поводу собственной нягегласцi - бич всего нашего поколения.

А вообще-то это дневниковые записки ученицы одной многонациональной школы для взрослых о быте, о людях, о традиционной северной…

Спадабалася вельмі. Магчыма, найперш таму, што мне падалося, бы аўтарка - назіральніца паводле жыцьцёвае ролі, як і я. Але ўсё адно некалі й назіральнікі робяцца болей ці меней актыўнымі ўдзельнікамі. Я б гэтую гісторыю назвала мульцікультурніцкаю. Якія мы - самыя па сабе, з такімі, як мы, зь іншымі, з цалкам іншымі? Як кожны з нас і ўсе мы ўжываемся ў сьвеце, як мы гэты сьвет бачым? Было цікава паглядзець на сьвет і стасункі паміж людзьмі вачыма аўтаркі, назіральніцы-ўдзельніцы. Аўтарка мела цікавы, у нечым унікальны досьвед, я ўдзячная за магчымасьць даведацца пра яго. І! Прывабны стыль! Лёгка чытаецца, лёгка ўяўляецца!

Адразу водгук не напісаў. А твор варты. Дзённік, не дзённік... Досыць стрыманая, але вельмі душэўная проза. Нічога мудрагелістага быццам бы. Тым не менш - настрой у кожным сказе. Так пісаць - трэба майстэрства мець. "Ну зараз я напішу вам шчыра!". Не, выпадак не той. Скупыя "северныя" фарбы. І жывыя людзі. Цікава было чытаць пра мігрантаў - не ў рэчышчы "выпуска навінаў", а проста як пра людзей з рознай, але ў чымсьці і падобнай ментальнасцю. І ў гэты ж час адбываюцца нейкія падзеі ў свеце (Алексіевіч, Трамп, Сірыя). І мы бачым сябе. Бо жывём менавіта зараз. І вельмі асабістая проза робіцца крыху агульнай. Ну мне вось так падаецца:)

Кніга, чытанне якой зусім прайшло незаўважаным. Незаўважаным, бо амаль не выклікала ніякіх эмоцый. Прачытаў, а не ведаеш, што з кнігі вынес. Хіба галоўную думку, што ў Беларусі жывуць проста паўсюль сексісты і расісты. У Швецыі, пра якую аўтар і расказвае, таксама не ўсё ў парадку з гэтым. Але там Алене, гераіні, мілей. Кніга складаецца з дзаюх частак. Першая напісана лепш. У другой часам кніга ператваралася ў дзённік - механічнае апісанне падзей (хаця якія там падзеі - сон, дакладней адсутнасць сну праз познія гулянкі на паверсе, ежа, прагулкі. І так па коле). Другая частка кнігі нагадала Славаміра Адамовіча з яго гісторыяй Вільмана. У абедзвюх аўтабіяграфічных кнігах ( у Адамовіча падзеі разгортваюцца ў Нарвегіі) пачатак добры, а затым усё аднолькава ператвараецца ў механічнае…

Партфоліа на фоне традыцыі

Анка Упала. “Дрэва Энталіпт” Апавяданні, вершы. “Логвінаў”, 2012.

У літаратурным працэсе, даруйце мне банальнасць, усё як у жыцці. Старэйшае пакаленне глядзіць на маладзейшае і прыгадвае: “А вось у наш час…” І ў чымсьці яны маюць рацыю: той іншы час – быў, час, калі стваралася Вялікая Традыцыя, калі пры наяўнасці таленту быў карацейшым шлях ад пачаткоўца да класіка, калі пісьменнік быў не проста аўтарам тэкстаў, але ўплывовай і заможнай асобай.

Той час мінуў, і ў беларускім літаратурным працэсе вырасла пакаленне ўнукаў і праўнукаў, якія хочуць пісаць сваё і ў гэтым сваім расстаўляць сцяжкі-пазнакі для Вялікай Традыцыі: “Я – ваш, мы з вамі адной крыві, але я адначасова і іншы”.

Павага да старэйшых і прызнанне іх аўтарытэту – норма любой чалавечай супольнасці, што…

Ці марыце вы патрапіць у Скандынавію? Я вельмі цеплалюбівы чалавек, але ўсё роўна мару. Нарвегія, Швецыя, Фінляндыя… Гэтыя краіны заўсёды прыцягвалі мяне. З новай кнігай Анкі Упалы з’явілася магчымасць паглядзець на Швецыю вачыма беларускі. Пісьменніца і перакладчыца Анка Упала (псеўданім Алены Казловай) два семестры жыла ў Швецыі і вучыла шведскую мову. Складана дакладна акрэсліць жанравую прыналежнасць твора, бо гэта і дзённік, і падарожныя нататкі, і эсэ. Алена не толькі дзеліцца асаблівасцямі побыту ў іншай краіне, апісвае сваю спробу інтэграцыі ў шведскае грамадства і параўноўвае яго з беларускім, але і паказвае людзей іншых нацыянальнасцяў, якія акружаюць яе ў гэтай школе для дарослых, дзеліцца думкамі на розныя тэмы.

Як выгадаваць тэрарызм? Пагарджай і ізалюй. А далей пачакай,…

Леккая, шэра-белая, прахалодная кніга, як позняя восень у той Швецыі. Яна пакідае вельмі прыемнае адчуванне пасля чытання, нібы ты на аблоку палятаў. Гэта кніга выдатна адлюстроўвае, на мой погляд, жыццё інтраверта - ідзеш па жыцці, шукаеш роднасную душу і вось нібы атрымалася! А, не, зноў ісці наперад у адзіноце. Адзінокім можна быць і ў родным горадзе, але ў чужой краіне гэта больш натуральны стан. Швецыя ў кнізе паўстае чужынай, далёкай, хаця і аўтар жыве ў ёй. Часам здаецца, што няма ніякай Швецыі, а ёсць каледж, інтэрнат і заснежаны востраў, а на ім - адзінота. Гэта тая кніга, якую хочацца перачытаць.

Кніга прынесла задавальненне. Зацягнула. Твор вылучаецца найперш назіральнасцю аўтаркі/гераіні і дэталёвасцю апісанняў, лаканічнасцю і ёмістасцю думак і разважанняў. Пераканальнае спалучэнне побыту ў самых розных яго праявах і чалавечай экзістэнцыі. Сутыкненне непадобных людзей, пошук сябе і свайго месца. Шмат момантаў, датычных актуальных праблем талерантнасці ў розных яе сэнсах. Туга па разуменні і цеплыні, смутак ад неабходнасці вяртацца ў Беларусь і пакідаць у Швецыі людзей, якія паспелі стаць блізкімі. Эмоцыямі можна пранікнуцца, а можна адмежавацца ад іх. Рэалістычнасць, "невыносная лёгкасць" і дзённікавая роздумнасць.